Podstawa prawna: - ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz.U. z 2025 r. poz. 620) zwana dalej Ustawą
-
Prawa osoby bezrobotnej:
- Zasiłek dla bezrobotnych, jeżeli osoba spełnia ustawowe warunki do jego nabycia (patrz: Informacja o warunkach zachowania statusu bezrobotnego oraz o warunkach i dokumentach niezbędnych do nabycia prawa do zasiłku),
- Dodatek aktywizacyjny (art. 233 Ustawy).
Bezrobotnemu posiadającemu prawo do zasiłku przysługuje dodatek aktywizacyjny, jeżeli z własnej inicjatywy podjął:
- zatrudnienie, inną pracę zarobkową,
- działalność gospodarczą.
Dodatek aktywizacyjny przysługuje w wysokości 50% zasiłku, o którym mowa w art. 224 ust. 1, przez połowę okresu, w jakim przysługiwałby bezrobotnemu zasiłek.
Starosta przyznaje dodatek aktywizacyjny od dnia złożenia wniosku po udokumentowaniu podjęcia zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej albo prowadzenia działalności gospodarczej.
Dodatek aktywizacyjny jest przyznawany bezrobotnemu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, zgodnie z warunkami dopuszczalności pomocy de minimis.
Dodatek aktywizacyjny nie przysługuje w przypadku:
- podjęcia przez bezrobotnego z własnej inicjatywy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej u pracodawcy, który był jego ostatnim pracodawcą, lub dla którego ostatnio wykonywał inną pracę zarobkową przed zarejestrowaniem jako bezrobotny,
- pracy za granicą Rzeczypospolitej Polskiej u pracodawcy zagranicznego,
- przebywania na urlopie bezpłatnym,
- nieobecności nieusprawiedliwionej,
- podjęcia działalności gospodarczej w wyniku otrzymania środków na dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej, o której mowa w art. 147 ust. 1, lub innych środków publicznych,
- podjęcia pracy w spółdzielni socjalnej w wyniku otrzymania jednorazowych środków na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej, o których mowa w art. 158,
- zgłoszonego do CEIDG zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.
- Stypendium w okresie odbywania stażu (art. 235 Ustawy) lub szkolenia (art. 234 Ustawy).
- Formy pomocy – informacje ogólne
Pierwszeństwo w skierowaniu do udziału w formach pomocy przysługuje:
- bezrobotnym posiadającym Kartę Dużej Rodziny, o której mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r. o Karcie Dużej Rodziny,
- bezrobotnym powyżej 50. roku życia,
- bezrobotnym bez kwalifikacji zawodowych,
- bezrobotnym niepełnosprawnym,
- długotrwale bezrobotnym,
- bezrobotnym i poszukującym pracy do 30. roku życia.
Starosta świadczy pomoc z uwzględnieniem sytuacji i potrzeb osoby, której udzielana jest pomoc biorąc pod uwagę możliwość zastosowania form pomocy. Przepis stosuje się odpowiednio do pracodawców oraz innych podmiotów.
Bezrobotny, który bez uzasadnionej przyczyny przerwał realizację formy pomocy określonej w ustawie finansowaną z Funduszu Pracy, z wyłączeniem pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego, nie może korzystać z tej formy pomocy przez okres 90 dni od dnia jej przerwania, chyba że powodem przerwania było podjęcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej na okres nie krótszy niż miesiąc.
Przed skierowaniem bezrobotnego do formy pomocy, pup weryfikuje warunki do posiadania statusu bezrobotnego w systemie teleinformatycznym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, CEIDG przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego prowadzonego przez ministra właściwego do spraw pracy.
PUP, kierując osobę bezrobotną lub poszukującą pracy do formy pomocy, informuje ją o jej prawach i obowiązkach związanych z uczestnictwem w tej formie pomocy.
Bezrobotny lub poszukujący pracy potwierdza zapoznanie się z prawami i obowiązkami związanymi z uczestnictwem w danej formie pomocy.
Bezrobotny może zostać skierowany do udziału w formie pomocy, realizowanej przez inny PUP niż ten, w którym jest zarejestrowany, na warunkach określonych w porozumieniu między powiatowymi urzędami pracy.
Bezrobotny może być skierowany do udziału w formie pomocy do przedsiębiorcy niezatrudniającego pracownika na zasadach przewidzianych dla pracodawców.
- Rodzaje form pomocy:
- pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe,
- szkolenia,
- finansowanie kosztów potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności lub kosztów uzyskania dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności,
- bon na kształcenie ustawiczne,
- pożyczka edukacyjna,
- sfinansowanie opłat za postępowanie nostryfikacyjne oraz uznanie kwalifikacji zawodowych,
- staże,
- zatrudnienia subsydiowane (prace interwencyjne, roboty publiczne),
- dofinansowanie wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego 50+,
- prace społecznie użyteczne,
- refundacja pracodawcy lub przedsiębiorcy części kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne za skierowanych bezrobotnych opiekunów osób niepełnosprawnych tzw. osób w szczególnej sytuacji,
- grant na utworzenie stanowiska pracy zdalnej,
- świadczenie aktywizacyjne,
- refundacja kosztów opieki nad dzieckiem lub dziećmi,
- środki na podjęcie działalności gospodarczej,
- refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy,
- środki na założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej,
- pożyczka na podjęcie działalności gospodarczej lub na utworzenie stanowiska pracy,
- wsparcie dla długotrwale bezrobotnych,
- pakiet aktywizacyjny,
- wsparcie dla osób do 30. roku życia,
- bon na zasiedlenie,
- inne dodatkowe formy pomocy,
- programy specjalne.
-
Obowiązki osoby bezrobotnej:
- Utrzymywanie kontaktu z PUP co najmniej raz na 90 dni w celu potwierdzenia zainteresowania pomocą określoną w ustawie (art. 65 ust. 1 pkt 11).
- Zawiadamianie PUP, w którym jest zarejestrowany, osobiście albo za pośrednictwem formularza elektronicznego o wszelkich zmianach w danych przekazanych w trakcie rejestracji oraz złożonych oświadczeniach, w terminie 7 dni od dnia ich wystąpienia (art. 62 Ustawy).
- Zawiadomienie PUP o zamierzonym pobycie za granicą i czasie jego trwania (przed wyjazdem) (art. 229 Ustawy).
- Zawiadamianie o niezdolności do pracy wskutek choroby lub pobytu w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne lub konieczności osobistego sprawowania opieki nad członkiem rodziny w przypadkach, o których mowa w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w terminie 2 dni od daty wystawienia zaświadczenia o niezdolności do pracy na druku ZUS ZLA oraz dostarczenie tego zaświadczenia lub wydruku zaświadczenia ZUS ZLA wystawionego w formie elektronicznej do urzędu w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania. Bezrobotnemu uprawnionemu do zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium, w przypadku niezdolności do pracy z ww. powodu, pup wypłaca zasiłek lub stypendium po przedstawieniu ww. zaświadczenia (art. 239 Ustawy).
- Zawiadomienie PUP o okolicznościach powodujących utratę statusu bezrobotnego w terminie 7 dni od dnia ich wystąpienia, w tym o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub złożeniu wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz innych okolicznościach powodujących utratę prawa do zasiłku (art. 67 i 232 Ustawy).
- Składanie lub przesyłanie powiatowemu urzędowi pracy oświadczenia o przychodach pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń zawierającego klauzulę: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczeni”, oraz innych dokumentów niezbędnych do ustalenia jego uprawnień do świadczeń przewidzianych w ustawie w terminie 7 dni od dnia uzyskania przychodów. (art. 231 Ustawy).
- Powiadomienie powiatowego urzędu pracy o udziale w szkoleniu finansowanym na podstawie umów z innym podmiotem niż PUP co najmniej na 7 dni przed dniem jego rozpoczęcia (art. 110 Ustawy).
- Zwrot nienależnie pobranych świadczeń pieniężnych (art. 246 Ustawy).
Osoba, która pobrała nienależne świadczenie pieniężne obowiązana jest do jego zwrotu w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji w przedmiocie obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia pieniężnego, kwoty otrzymanego świadczenia wraz z przekazaną od tego świadczenia zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne. Za nienależnie pobrane świadczenie pieniężne uważa się:
- świadczenie pieniężne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania, jeżeli pobierający to świadczenie był pouczony o tych okolicznościach;
- świadczenie pieniężne wypłacone na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd starosty przez osobę pobierającą to świadczenie;
- koszty badań lekarskich i psychologicznych oraz koszty przejazdu poniesione w przypadku skierowania do formy pomocy, koszty zakwaterowania poniesione w przypadku skierowania na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd starosty przez osobę lub niepodjęcia albo przerwania formy pomocy z własnej winy,
- zasiłek, stypendium lub inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy wypłacone osobie za okres, za który nabyła prawo do emerytury, świadczenia przedemerytalnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, renty socjalnej, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli organ rentowy, który przyznał świadczenie, nie dokonał jego pomniejszenia na zasadach określonych w art. 253 Ustawy;
- zasiłek, stypendium lub inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy wypłacone osobie za okres, za który nabyła prawo do świadczenia pieniężnego przysługującego członkom rodziny funkcjonariusz lub żołnierzy zawodowych albo prawo do renty inwalidzkiej przyznawanej na podstawie ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin lub ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,
- koszty sfinansowane z Funduszu Pracy należne instytucji szkoleniowej, instytucji potwierdzającej nabycie wiedzy i umiejętności, instytucji wydającej dokumenty potwierdzające nabycie wiedzy i umiejętności, instytucji pobierającej opłaty za postępowanie nostryfikacyjne, postepowanie w sprawie potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie, postepowanie i wydanie decyzji w sprawie kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodu regulowanego albo podejmowania lub wykonywania działalności regulowanej jeżeli:
- osoba z własnej winy nie podjęła lub nie ukończyła szkolenia, nie przystąpiła do procesu potwierdzenia nabycia wiedzy i umiejętności lub uzyskania dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności,
- przerwała postępowanie nostryfikacyjne lub postępowanie w sprawie potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie,
- przerwała postępowanie w sprawie uznania kwalifikacji zawodowych do wykonywania zawodu regulowanego albo do podejmowania lub wykonywania działalności regulowanej, nie podjęła lub nie ukończyła studiów podyplomowych,
- lub gdy sfinansowanie tych kosztów nastąpiło na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd starosty przez bezrobotnego,
- koszty stażu (koszty badań lekarskich i psychologicznych, koszty przejazdu i zakwaterowania) jeżeli osoba z własnej winy nie podjęła lub przerwała realizację stażu lub gdy sfinansowanie tych kosztów nastąpiło na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd starosty przez bezrobotnego,
- zasiłek wypłacony za okres, za który, w związku z orzeczeniem sądu, wypłacono wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy o wypowiadaniu umowy o pracę wypowiedzenia umowy o pracę lub odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązaniu umowy o pracę w tym trybie,
- świadczenie pieniężne wypłacone z Funduszu Pracy za okres po śmierci uprawnionego,
- świadczenie przedemerytalne wypłacone w kwocie zaliczkowej, jeżeli organ rentowy odmówił wydania decyzji ustalającej wysokość emerytury w celu ustalenia wysokości świadczenia przedemerytalnego (art. 246 Ustawy).
Kwoty nienależnie pobranych świadczeń podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
- Powiadomienie PUP o zamiarze i dacie zmiany miejsca zamieszkania skutkującego zmianą właściwości powiatowego urzędu pracy i wskazanie PUP właściwego ze względu na planowane miejsce zamieszkania (art. 62 ust. 3 Ustawy).